Latent Spaces part 3

The last room that we visit is the Complexity Space. In this room animations of imagined alien environments (and cute creatures) are projected onto 360-degree screens.  It takes us a while to see it all and then we are totally ready for lunch.

Ostatnim pomieszczeniem, które odwiedzamy jest Przestrzeń Złożoności. W tym pokoju animacje wyobrażonych obcych środowisk (i uroczych stworzeń) są wyświetlane na ekranach 360 stopni. Zobaczenie wszystkiego zajmuje nam trochę czasu, a potem jesteśmy już naprawdę gotowi na lunch.

Latent Spaces part 2

Through a narrow corridor where complicated images are projected on the floor and visitors, so that once again a visitor becomes a part of the exhibition, we go to the Agent Space.

Przez wąski korytarz, w którym na podłogę i zwiedzających wyświetlane są skomplikowane obrazy, dzięki czemu zwiedzający po raz kolejny staje się częścią wystawy, trafiamy do Przestrzeni Sprawczej.

 Agent Space is focused on the anthropomorphising of AI. Various renditions of human-like creatures but with a hint of a cyborg represent different faces of artificial intelligence.

Przestrzeń Sprawcza koncentruje się na antropomorfizacji sztucznej inteligencji. Różne wersje humanoidalnych twarzy reprezentują możliwe oblicza sztucznej inteligencji.

The next chamber is called Breathing Space. The interpretation of this room is a bit vague for us. We sit in a dark room that represents a cave and watch some cute creatures. They are a bit manga-like and pleasant for the eyes.

Następna sala nazywa się Przestrzenią Oddechową. Interpretacja tego pomieszczenia jest dla nas trochę niejasna. Siedzimy w ciemnym pokoju przypominającym jaskinię i obserwujemy przyjemne dla oczu mangopodobne stworzenia.

Latent Spaces part 1

We missed the first exhibition by Illusionaries, but found out about their current show, called “Latent  Spaces” and decided to visit. It is placed at the Canary Wharf, close to the colourful tunnel (Adams Bridge) designed by Camille Walala for the first London Mural Festival in September 2020.

Pierwszą wystawę Illusionaries w Londynie przegapiliśmy, ale o aktualnej wystawie „Latent Spaces” dowiedzieliśmy się na czas i postanowiliśmy ją zobaczyć. Wystawa znajduje się w Canary Wharf, w pobliżu kolorowego tunelu (Most Adamsa) zaprojektowanego przez Camille Walala na pierwszy London Mural Festival we wrześniu 2020 roku.

The corridor leading to the exhibition rooms is filled with changing colours hanging lights that create a very Christmassy atmosphere.

From here you can visit and re-visit every room in whatever order you want.

Korytarz prowadzący do sal wystawowych wypełniony jest zmieniającymi kolory sznurami wiszących światełek, które tworzą bardzo świąteczną atmosferę. Stąd można odwiedzać (w dowolnej kolejności i dowolną ilość razy wszystkie pokoje wystawy.

Latent Spaces was generated by AI and put together by Markos Kay. The first room, “Formation Space” is inspired by life formation. The organic-like pictures (resembling viruses or other microbes) are displayed on the wall and reflected on the floor and mirrored walls, so the visitors are totally immersed in this alien but beautiful word pulsing to the rhythm of the music. We have all this room only to ourselves for a longer while, and it is a nice bonus.

Latent Spaces składa się z pulsujących obrazów wygenerowanych przez AI i zaaranżowanych przez Markosa Kaya. Pierwsza sala, „Przestrzeń Formacji”, inspirowana jest powstaniem życia. Wielkie obrazy (przywodzące na myśl wirusy lub inne drobnoustroje) są wyświetlane na ścianie i odbijają się w pozostałych wyłożonych lustrami ścianach i podłodze, dzięki czemu zwiedzający całkowicie zanurzają się w tym świecie organicznych molekuł.  Przez dłuższą chwilę mamy cały ten pokój tylko dla siebie i jest to miły bonus.

Sensoji temple first visit part 2

Next to the Main Hall stands the elegant five-storied pagoda. It represents the five elements in Buddhist cosmology: earth, water, fire, wind, and space.

The current structure dates from 1973. While it looks traditional on the outside, it’s built with a modern steel-and-concrete frame for durability. It stands 53.32 meters tall and was relocated to the left side of the Main Hall after World War II—it used to stand on the right.

Obok Głównej Sali stoi smukła, pięciopoziomowa pagoda. Reprezentuje pięć elementów w buddyjskiej kosmologii: ziemię, wodę, ogień, wiatr i przestrzeń.

Obecna pagoda pochodzi z 1973 roku. Choć z zewnątrz wygląda tradycyjnie, zbudowana jest z nowoczesnych materiałów – stali i betonu. Ma 53.32 metra wysokości. Przed wojną stała po prawej stronie głównego budynku świątyni, ale po odbudowie umieszczono ją po lewej.

In front of the Main Hall is the omikuji corner, where visitors can draw traditional fortune slips. It’s open 24/7—even when the temple itself is closed. To draw an omikuji, you shake a metal box until a numbered stick falls out. Then you find the corresponding drawer and take your fortune. There are seven levels of luck, from daikichi (大吉excellent luck or great blessing) to daikyou (大凶terrible luck). If you like your fortune, you take it home. If you don’t like it and you don’t want it not come true, you tie the omikuji onto one of the omikuji to a wire rack nearby to leave the bad luck behind and you hope to find a better one.

Przed głównym budynkiem świątyni znajduje się punkt omikuji, czyli miejsce z tradycyjnymi wróżbami. Wróżby można losować przez całą dobę, nawet gdy sama świątynia jest zamknięta.

Aby znaleźć swoją wróżbę, potrząsa się metalowym pojemnikiem, aż wypadnie patyczek z numerkiem. Znajduje się wowczas szufladkę z tym samym numerkiem i wyciąga los. Istnieje siedem poziomów szczęścia – od daikichi (wielkie błogosławieństwo) po daikyou (wielki pech).

Jeśli wróżba jest pomyślna – zabierasz ją ze sobą do domu. Jeśli nie, można ją przywiązać ją do stojaka, zostawiając zły los za sobą.

There are several smaller shrines and statues scattered throughout the temple grounds. We pass by Yakushidō Hall, built around 345 years ago. It is one of the oldest surviving buildings in the entire complex.

A short walk brings us also to Awashimadō Hall, dedicated to Awashima Myojin, a deity associated with women’s health, childbirth, and protection. Every year on February 8th, the traditional ritual of Harikuyō is performed here. Used and broken sewing needles are gently inserted into blocks of tofu or konjac and offered with gratitude, giving the humble tools symbolic rest after a lifetime of service.

Nearby, a small landscaped stream winds through the garden, home to colorful koi carp. There are also several stone statues and figures tucked into corners or beside footpaths.

Na terenie świątyni znajduje się kilka mniejszych kapliczek i posągów. Pacerując, mijamy kaplicę Yakushidō, wzniesioną około 345 lat temu. To jeden z najstarszych zachowanych budynków w całym kompleksie.

Niedaleko znajduje się też  kaplica Awashimadō, poświęcona Awashimie Myōjin – bóstwu opiekującemu się zdrowiem kobiet, ciążą i porodem. Co roku, 8 lutego, odbywa się tutaj tradycyjny rytuał Harikuyō – zużyte i złamane igły do szycia wkłada się ostrożnie w tofu lub konjac i ofiarowuje jako wyraz wdzięczności. To symboliczny gest zapewnienia tym przedmiotom odpoczynku po latach wiernej służby.

Ogrody przecina strumień, w którym mieszkają kolorowe karpie koi. Są tu także kamienne posągi i figury, ustawione przy ścieżkach lub w zakamarkach ogrodu.

A short walk to the east brings us to Asakusa Jinja, a Shinto shrine much smaller than Sensoji. Dedicated to the two brothers and their village chief who founded Sensoji, it likely dates back to the late 12th century, with the current structure built in 1649. Remarkably, it survived numerous fires, the Great Kantō Earthquake of 1923, and the 1945 firebombing, making it one of the oldest surviving structures in Tokyo.

Guarding the path to the shrine and keeping away evil spirits are two komainu (lion–dog guardians). Komainu are often found at Shinto shrines, and typically, one is depicted with an open mouth, and the other has a closed mouth, symbolizing the beginning and end of all things.

The main hall’s facade is beautifully decorated with carvings of dragon motifs, phoenixes, and kirin—symbolic animals representing peace, happiness, and divine safeguarding.

We also notice a fountain with three dragon figures under a small roof. In Japanese belief, dragons are water spirits that bring rain to ward off fire, offering protection and prosperity.

Krótki spacer w kierunku wschodnim prowadzi nas do Asakusa Jinja – świątyni shintō, znacznie mniejszej niż Sensoji. Poświęcona jest ona dwóm braciom i naczelnikowi wioski, którzy założyli Sensoji. Jej początki sięgają prawdopodobnie końca XII wieku, a obecna struktura została wzniesiona w 1649 roku. Co niezwykłe, świątynia przetrwała liczne pożary, wielkie trzęsienie ziemi w Kantō w 1923 roku oraz bombardowania z 1945 roku, co czyni ją jednym z najstarszych zachowanych budynków w Tokio.

Ścieżki do świątyni strzeże para komainu – lwopodobnych psów, mających za zadanie odpędzać złe duchy. Komainu są częstym elementem świątyń shintō – jeden z nich ma zazwyczaj otwartą paszczę, drugi zamkniętą. Symbolizuje to początek i koniec wszelkich rzeczy.

Fasada głównej hali jest zdobiona rzeźbieniami przedstawiającymi smoki, feniksy i kiriny – mityczne stworzenia symbolizujące pokój, szczęście i boską opiekę.

Naszą uwagę przyciąga również fontanna z trzema smokami ukryta pod niewielkim daszkiem. W japońskich wierzeniach smoki są duchami wody, które sprowadzają deszcz chroniący przed ogniem, przynosząc ochronę i pomyślność.

Instead of heading back via Nakamise-dōri, we followed the path behind it, which was far less crowded and full of quirky souvenir shops and little eateries. From here, we turn right and are heading to Tokyo Skytree, one of the tallest structures in the world, for some breathtaking panoramic views of the city.

Practicalities: To reach Sensoji, take the Asakusa Subway Line to Asakusa Station—a short walk from the temple. The station is also served by the Ginza Line and the Tobu Skytree Line.

Zamiast wracać przez zatłoczoną ulicę Nakamise-dōri, wybraliśmy ścieżkę biegnącą za nią – znacznie mniej uczęszczaną, za to pełną oryginalnych sklepików z pamiątkami i małych knajpek. Stamtąd odbijamy w prawo i ruszamy w stronę Tokyo Skytree – jednej z najwyższych konstrukcji na świecie – by podziwiać zapierającą dech w piersiach panoramę miasta.

Informacje praktyczne: aby dotrzeć do Sensoji, należy wsiąść w linię metra Asakusa i wysiąść na stacji Asakusa – to tylko krótki spacer od świątyni. Stacja ta jest również obsługiwana przez linię Ginza oraz Tobu Skytree Line.

Sensoji Temple first visit part 1

Just minutes from Asakusa Station and always full of tourists, worshippers, and shoppers, Asakusa’s venerable Sensoji Temple is one of Tokyo’s major draws. It’s the oldest Buddhist temple in the capital, and its five-story pagoda, trails of incense, and vast sweeping eaves take you back to a Tokyo of centuries past. The temple is dedicated to Kannon Bosatsu, the bodhisattva of compassion.

The main hall of Sensoji has been destroyed and rebuilt many times over its 1,400-year history, due to fires and natural disasters. After it was reconstructed in 1649, it managed to survive nearly 300 years—until March 10th, 1945, when it was completely destroyed during the firebombing of Tokyo. Rebuilding it after the war became a powerful symbol of Tokyo’s rebirth.

Zaledwie kilka minut od stacji Asakusa, świątynia Sensoji zawsze tętni życiem – pielgrzymi, turyści i mieszkańcy Tokio tworzą tu nieprzerwany strumień ludzi. Sensoji, najstarszy buddyjski kompleks świątynny w Tokio poświęcony jest Kannon Bosatsu, bodhisattwie współczucia. Pięciopiętrowa pagoda, unoszący się zapach kadzideł i szerokie dachy zdają się zabierać odwiedzających w podróż w czasie.

Na przestrzeni 1400 lat świątynię wielokrotnie niszczyły pożary i trzęsienia ziemi. Od czasu odbudowy w 1649 roku główny budynek wytrwał prawie trzy wieki. Jednak 10 marca 1945 roku Sensoji spłonęła podczas nalotów na Tokio. Jej powojenna odbudowa stała się symbolem odrodzenia miasta.

As the story goes, around 628 CE, two fishermen—Hinokuma Hamanari and Takenari—pulled a small golden statue of Kannon from the Sumida River. They kept returning it to the water, but it always found its way back into their nets. Their village chief, Hajino Nakamoto, recognised its holiness and turned his home into a shrine for the statue. By 645 CE, that shrine had grown into what we now know as Sensoji—Tokyo’s oldest temple.

Another legend says that three days after the statue appeared, a golden dragon descended from the sky. Because of this, Sensoji is also known as Kinryūzan, or “Golden Dragon Mountain.” A special Golden Dragon Dance (Kinryū-no-Mai) is held each year on March 18th to commemorate this event.

Sensoji and the district around it are so closely tied that they even share the same kanji: 浅草, meaning “shallow grass.” “Sensō” is the Chinese-style reading, and “Asakusa” is the Japanese-style. When the temple was founded, this area was just a wild grassland, but thanks to the temple, Asakusa grew into a bustling center for pilgrimage and trade.

W 628 r. n.e. rybacy Hinokuma Hamanari i Takenari wyciągnęli ze Sumidy złotą figurę Kannon. Za każdym razem, gdy odrzucali ją z powrotem do rzeki, pojawiała się znów w ich sieciach. Szef ich wioski, Hajino Nakamoto rozpoznal figurę jako świętą i zbudował jej kaplicę w swoim domu – a w 645 roku ten skromny ołtarz przekształcił się w Sensoji.

Trzy dni później, według innej legendy, z nieba spadł złoty smok. Od tamtej pory świątynia bywa też nazywana Kinryūzan, czyli „Górą Złotego Smoka”. Coroczny taniec Kinryū-no-Mai, obchodzony 18 marca, upamiętnia to niezwykłe wydarzenie.

Nazwy Asakusa i Sensoji zapisuje się tymi samymi chińskimi znakami 浅草 – oznaczającymi „płytką trawę”. „Senso” to chińska wymowa, „Asakusa” to wersja japońska. Kiedy świątynia powstała, były tu tylko dzikie łąki. Dziś to tętniące centrum pielgrzymek i handlu – wszystko dzięki Sensoji.

The outermost gate of Sensoji, and easily one of Tokyo’s most photographed landmarks, is Kaminarimon. Originally built in 942 CE by military commander Taira no Kinmasa, it was later moved to its current location. Reconstructed multiple times after fires, the current version dates from 1960.

The gate’s main attraction is a magnificent huge red paper lantern, made by a Kyoto craftsman. It reads “雷門” (Kaminarimon) meaning “Thunder Gate.” The lantern stands 3.9 meters tall, 3.3 meters wide, and weighs around 700 kg. It is replaced every ten years. The intricate dragon-shaped engraving is adorning its base.

On either side of the gate stand two gods: Raijin, god of thunder (left), and Fūjin, god of wind (right) – this explains the name of the gate. They are benevolent guardians who protect the temple from storm, flood and fire. After passing through the gate, you can also see two more statues—Tenryu and Kinryu—mythical dragon gods.

Zewnętrzna brama Sensoji – Kaminarimon – to jeden z najczęściej fotografowanych symboli Tokio. Pierwotnie została zbudowana w 942, a potem przeniesiona w obecne miejsce. Kilkakrotnie odbudowywana po pożarach, dzisiejsza wersja bramy pochodzi z 1960 roku.

W jej centrum wisi ogromna czerwona papierowa latarnia wykonana przez rzemieślnika z Kioto. Napis „雷門” (Kaminarimon) oznacza „Bramę Piorunów”. Latarnia ma 3,9 m wysokości, 3,3 m szerokości i waży ok. 700 kg. Wymieniana jest ona co 10 lat. Na jej spodzie znajduje się precyzyjnie wyrzeźbiony smok.

Po obu stronach latarni stoją bogowie Raijin (bog piorunow, z lewej) i Fūjin (bóg wiatru, z prawej), co wyjaśnia nazwę bramy. To opiekuńcze bóstwa chroniące świątynię przed pożarem, powodzią i burzami. Po przejściu przez bramę można też zobaczyć po drigej stronie rzeźby dóch smoczych bóstw – Tenryu i Kinryu.

Looking to the opposite direction from the gate you can spot the Asakusa Tourist Center—which we plan to visit next time.

Patrząc z bramy w kierunku przeciwnym do świątyni, widać Centrum Turystyczne Asakusa – planujemy je odwiedzić przy innej okazji.

The Kaminarimon gate opens onto Nakamise-dōri, one of Japan’s oldest shopping streets. It dates back to the late 1600s and was originally created to serve visiting pilgrims. It runs for about 250 meters straight toward the temple.

About 90 small shops line both sides of the street, selling souvenirs, handmade crafts, sweets, and traditional snacks. We arrived early, before the stalls opened, so we could see the beautifully painted shutters and enjoy the quiet before the crowds arrived.

Brama Kaminarimon prowadzi prosto na Nakamise-dōri – jedną z najstarszych ulic handlowych w Japonii. Powstała pod koniec XVII wieku, by obsługiwać pielgrzymów odwiedzających świątynię. Ma około 250 metrów długości i prowadzi prosto do głównej sali.

Po obu stronach ulicy znajduje się około 90 niewielkich sklepików z pamiątkami, rękodziełem, słodyczami i lokalnymi przekąskami. Dotarliśmy tu dzisiaj wcześnie rano, zanim stragany się otworzyły, aby zobaczyć malowidła na zamkniętych roletach i obejrzeć świątynię przed napływem turystów.

At the end of Nakamise-dōri stands the massive Hōzōmon gate, originally built in 942 and rebuilt in reinforced concrete in 1964. It’s the inner gate into the temple and stands 22.7 meters tall. It’s a two-story structure.

On the ground level are two massive Nio (the guardian deities of the Buddha) statues (each 5.45 m tall), three lanterns, and two giant straw sandals that weigh 400 kg each. These sandals are offerings from Maruyama City, to symbolically protect the temple from evil. They are made every ten years and it takes 800 people 18 months to weave them. The largest and most prominent lantern is a red chochin that hangs under the centre of the gate's opening. With a height of 3.75 m, a diameter of 2.7 m and a weight of 400 kg, the main lantern displays the name of the town Kobunachō because this is the name of the Tokyo district that donated the lantern in 2014.  On either side of the chōchin hangs two 2.75 metre-tall copper toro lanterns weighing approximately 1000 kg each.

The upper level stores valuable temple relics, safe from fire thanks to the concrete structure.

Na drugim końcu Nakamise-dōri znajduje się potężna (22.7 m wysokości) brama Hōzōmon, pierwotnie wzniesiona w 942 roku i odbudowana z betonu w 1964. Jest to główna wewnętrzna brama prowadząca do świątyni.

Brama jest konstrukcją dwupoziomową. Na parterze znajdują się dwie ogromne rzeźby Nio – strażników Buddy (każda figura ma 5,45 wyskości), trzy lampiony oraz dwa gigantyczne słomiane sandały dla Nio, ważące po 400 kg każdy. Sandały te to dar od miasta Maruyama, który ma symbolicznie ochraniać świątynię od złego. Są one wymienianie co 10 lat a ich przygotowywanie zajmuje 800 osobom 18 miesięcy. Największy i najbardziej widoczny lampion to czerwony chōchin, który wisi pośrodku. Ma on 3,75 metra wysokości, 2,7 metra średnicy i waży 400 kg. Na latarni widnieje nazwa miasta Kobunachō – to nazwa tokijskiej dzielnicy, która podarowała ją świątyni w 2014 roku. Po obu stronach chōchina wiszą dwie miedziane latarnie typu tōrō, każda o wysokości 2,75 metra i wadze około 1000 kg.

Na górnym poziomie przechowywane są cenne relikwie świątynne – bezpieczne dzięki ognioodpornej konstrukcji.

After passing through Hōzōmon, visitors enter the heart of the temple grounds. Directly ahead stands the Main Hall, with the five-storied pagoda off to the left.

Many people stop first at the purification fountain, or chozuya, where they wash their hands and rinse their mouths—a symbolic act of cleansing before approaching the sacred. It’s not mandatory, but many still follow this ritual.

The Main Hall is also called Hondō, or Kannon-dō, as it houses the statue of Kannon—the Goddess of Mercy. But you won’t see her. The statue has been kept hidden from public view since the 7th century, said to be so sacred that revealing it brings misfortune.

Visitors offer prayers by tossing a coin, bowing, clapping twice, and bowing again. Some also light incense at the jokoro (incense burner), waving the smoke toward themselves for good health and blessings.


Po przejściu przez Hōzōmon wchodzimy do serca kompleksu świątynnego. Na wprost znajduje się główny budynek świątyni, a po lewej stronie – pięciopiętrowa pagoda.

Większość odwiedzających zatrzymuje się najpierw przy fontannie oczyszczania, zwanej chozuya, by obmyć dłonie i przepłukać usta – symboliczne oczyszczenie przed podejściem do świętego miejsca. Choć nie jest to obowiązkowe, wiele osób wciąż kultywuje ten rytuał.

Główna Sala to inaczej Hondō albo Kannon-dō, ponieważ mieści ona posąg bogini Kannon – bogini miłosierdzia. Ale tego posągu nie zobaczymy. Jest on ukryty przed światem od VII wieku – mówi się, że jest tak święty, iż jego ujawnienie przynosi nieszczęścia i pecha.

Odwiedzający modlą się, wrzucając monetę, kłaniając się, dwukrotnie klaszcząc i znowu się kłaniając. Wielu zapala też kadzidła w jokoro (kadzielnicy), wachlując dym w swoją stronę, co ma przynieść zdrowie i błogosławieństwo.