Hagia Sophia

A place nearly everyone knows about, a must-see on millions of bucket lists. Today we are visiting Hagia Sophia (or Aya Sofya, as they call it here). English name used to be the Church of the Divine Wisdom, but I doubt people would even know we are talking about Hagia Sophia when hearing this name.

We came quite early to take a few photos of the square, but even though it was still one hour to the opening, the queue had started to form already. So, I took my place at the relative front of it while Marcin went on with photography. It was a good decision. An hour later, when they opened the mosque for the visitors, the queue was already enormous.

Miejsce, o którym wiedzą prawie wszyscy; miejsce, które jest na liście „rzeczy do obejrzenia zanim umrzesz” milionów ludzi. Dziś odwiedzamy Hagię Sophię (nazywana tutaj Aya Sofya).

Przywlekliśmy się na miejsce dość wcześnie, aby zrobić kilka zdjęć placu bez tłumów ludzi, ale mimo że do otwarcia została jeszcze godzina, kolejka już zaczęła się formować. Zajęłam więc miejsce na jej początku, podczas gdy Marcin kontynuował robienie zdjęć placu. I to była dobra decyzja. Godzinę później, kiedy otworzyli meczet dla zwiedzających, kolejka była już ogromna. Stalibyśmy godzinami i zwiedzali w wielkim tłumie. Kto rano wstaje…

Hagia Sophia was commissioned by the emperor Justinian and first consecrated as a church (537) before conversion to a mosque (1453), It was then declared a museum by the Ataturk in 1935. And recently, it has been converted back into a mosque. It was also decided that Hagia Sophia’s icons of the Virgin Mary and infant Christ would be veiled by fabric curtains. The interesting thing is that when Sultan Mehmed II took over Constantinople and declared Hagia Sophia a mosque, he did not ask to veil anything. The images remained uncovered until 1973. There is a long dispute about this decision happening in Turkey, but at the moment, the mosaics inside remain hidden.

Hagia Sophia została zbudowana na zlecenie cesarza Justyniana i najpierw konsekrowana jako kościół (537), zanim została przekształcona w meczet (1453), a następnie uznana za muzeum przez Ataturka w 1935 roku. Ostatnio została ponownie przekształcona w meczet. Zdecydowano przy tym, że ikony Marii Panny i Dzieciątka Chrystusa w świątyni zostaną zasłonięte welonem z materiału. Interesujące jest to, że kiedy sułtan Mehmed II przejął Konstantynopol i ogłosił Hagię Sophię meczetem, nie wprowadzil zasłaniania czegokolwiek. Mozaiki pozostały odsłonięte aż do 1973 roku. W Turcji toczy się wciąż dyskusja na temat tej decyzję, ale na tą chwilę mozaiki w środku pozostają zakryte.

The exterior, if quite characteristic, is rather modest.

Wygląd zewnętrzny świątyni, choć dość charakterystyczny, jest raczej skromny.

The interior is breath-taking, with a vast, magnificent domed roof spread above without any interference from supporting columns—the golden mosaics glitter in the light of many low-hanging chandeliers.

Wnętrze za to jest fantastyczne. Ogromna kopuła rozpościera się nad całą nawą bez żadnej widocznej ingerencji ze strony podtrzymujących kolumn, a złote mozaiki błyszczą w świetle wielu nisko zawieszonych żyrandoli.

After entering the building, through the outer and inner narthexes, you can reach the huge (7 m high) Imperial Door made of oak and with a bronze frame. The door is crowned with a mosaic of Christ as Pantocrator (Ruler of All), and this mosaic (as it is outside) remains unveiled.

Po wejściu do budynku, przez zewnętrzne i wewnętrzne narteksy można dotrzeć do ogromnych (7 m wysokości) Wrót Cesarskich wykonanych z dębu i osadzonych w ramie z brązu. Drzwi zwieńczone są mozaiką przedstawiającą Chrystusa Pantokratora (Władcę Wszystkich) i ta mozaika (jako, że jest na zewnątrz) pozostaje odsłonięta.

Through the door, you enter the enormous nave, where the focal point is the apse.  As discussed above, the famous mosaic of the Virgin and Christ Child in the apse remains covered.

The dome is 30m in diameter and 56m in height. It is supported by 40 ribs made from hollow bricks that rest on four huge pillars hidden in the walls. Thus, the dome seems to be floating above the mosque.

Przez Wrota Cesarskie wchodzi się do ogromnej nawy, której centralnym punktem jest absyda, ale mieszcząca się tu słynna mozaika Matki Boskiej i Dzieciątka Jezus pozostaje zakryta materiałem, jak omówiono powyżej. Kopuła ma 30 m średnicy i 56 m wysokości. Wsparta jest na 40 żebrach wykonanych z pustych cegieł, które spoczywają na czterech ogromnych filarach ukrytych w ścianach. Kopuła wydaje się więc unosić nad wnętrzem meczetu.

A great pulpit (called mimber) was added during the Ottoman period, as well as the mihrab, the prayer niche indicating the direction of Mecca.

W okresie osmańskim dobudowano wielką ambonę (zwaną mimber) oraz mihrab, niszę modlitewną wskazującą kierunek Mekki.

The section of the inlaid marble on the floor is called the omphalion (or omphalos), and according to some historical sources, it was used to hold the throne for the Byzantine emperors during coronation ceremonies.

Część inkrustowanego marmuru na podłodze nazywana jest omphalionem (lub omphalosem) i według niektórych źródeł historycznych to tutaj stał tron cesarzy bizantyjskich podczas ceremonii koronacyjnych.

The huge medallions with gilded Arabic letters come from the XIX century and measure 7.5 m in diameter.

Ogromne medaliony z pozłacanymi literami arabskimi pochodzą z XIX wieku i mierzą 7,5 m średnicy.

The Sultans used the imperial lodge on the left of the altar during religious ceremonies so that they could pray unseen. The grills of the lodge are made from carved marble in the Turkish rococo style, and the columns are Byzantine.

Loża cesarska po lewej stronie ołtarza była używana przez sułtanów podczas ceremonii religijnych, aby mogli modlić się niewidoczni dla tłumów. Kraty loży są wykonane z rzeźbionego marmuru w tureckim stylu rokoko, a kolumny są bizantyjskie.

The ornate library at the southern aisle is a rectangular room, with half of the walls decorated with marble and half on top with Iznik tiles. The library’s front has six columns with bronze grills in between them.

Bogato zdobiona biblioteka w nawie południowej to prostokątne pomieszczenie, którego ściany są w połowie ozdobione marmurem, a w połowie płytkami z Iznika. Na przedniej ścianie biblioteki znajduje się sześć kolumn połączonych okratowaniem z brązu.

 Leaving through the magnificent bronze Beautiful Gate dating back to the 2nd century BC, we admire another unveiled mosaic depicting Constantine the Great, the Virgin Mary and the emperor Justinian.

Wychodząc przez tzw. Piękną Bramę, wykonaną z brązu w II wieku p.n.e. podziwiamy kolejną odsłoniętą mozaikę przedstawiającą Konstantyna Wielkiego, Marię Pannę i cesarza Justyniana.

The first thing we are drawn to on the outside is a rococo ablution fountain from 1740. From here, we will go to visit the Hagia Sophia tombs.

Pierwszą rzeczą, która z zewnątrz zwraca naszą uwagę jest rokokowa fontanna do rytualnych ablucji z 1740 roku. Stąd udamy się na zwiedzanie grobowców Hagia Sophia.

Istanbul Archeological Museums part 3

Opposite the main building, there is a beautiful Tiled Pavilion constructed in 1472. The portico, with its 14 marble columns, was added later.

Naprzeciw głównego budynku znajduje się piękny Pawilon Kaflowy zbudowany w 1472 roku. Portyk z 14 marmurowymi kolumnami został dodany później.

 It has some Seljuk, Anatolian and Ottoman tiles and ceramics on display, including famous Iznik tiles.

Kiosk zawiera wystawę seldżuckich, anatolijskich i osmańskich płytek i ceramiki, wliczając w to słynne kafelki z Iznika.

 The peacock fountain (also check the video below) testifies to the richness of Islamic design.

Fontanna z pawiem (zobacz też film poniżej) jest dobrą ilustracją  bogactwa islamskiej designu świadczy architektury.

There is also a beautiful mihrab from 1432.

Znajduje się tu również piękny mihrab z 1432 roku.

 After the Tiled Pavilion, we walk around for a while, visiting the small garden that contains a modest collection of columns and other architectural elements. Then it is time to visit a small museum cafe. (PS The cat I hold in the picture broke my heart; I am so sorry I could not take her).

Po wizycie w Pawilonie spacerujemy jeszcze chwilę po dziedzińcu, odwiedzając także mały ogród, w którym znajduje się skromna kolekcja kolumn i innych elementów architektonicznych. A potem jest już najwyższy czas, żeby odwiedzić małą kawiarnię muzealną. (PS Mała kocina, którą trzymam na zdjęciu, złamał mi serce; tak mi przykro, że nie mogłam jej zabrać).

Istanbul Archeological Museums part 2

The museum is famous for its displays of funerary art, especially sarcophagi, and justly so. The museum's founder, Osman Hamdi Bey, led an expedition to Sidon (Lebanon), where an ancient Phoenician necropolis was discovered (the Royal Necropolis of Sidon) in 1887, and some exceptionally well-preserved sarcophagi were brought from there. Let’s look at the outstanding examples of sarcophagi from the Istanbul museum.

The Alexander the Great sarcophagus is named so because of the bas-relief carvings adorning its sides. They depict the scenes from the lives of Alexander and the future king of Sidon, Abdalomynous. It is a masterpiece between sarcophagi. It is one of the museum's most essential pieces, shaped like a Greek temple, with lions on all corners of the roof and impressive historical and mythological narratives

 (Alexander fighting the Persians, Battle of Gaza, Alexander and Abdalomynous hunting lions and panthers) beautifully executed in Hellenistic stone. Note that some soldiers are naked, which was not necessarily uncommon in ancient times. It is also worth noticing an interesting detail; Alexander, depicted in the battle of Issus, wears a lion skin on his head as he prepares to throw a spear at the Persian cavalry.

There are some traces of polychrome detectable, so the sarcophagus most likely was, at some point, covered with colourful paintwork.

Muzeum w Stambule słynie z eksponatów sztuki nagrobnej, zwłaszcza sarkofagów. Założyciel muzeum, Osman Hamdi Bey, poprowadził w 1887 roku wyprawę do Sydonu (współczesny Liban), gdzie odkrył starożytną fenicką nekropolię (Królewską Nekropolię Sydonu) i przywiózł stamtąd wyjątkowo dobrze zachowane sarkofagi. Przyjrzyjmy się wybitnym przykładom sarkofagów z muzeum w Stambule.

Sarkofag Aleksandra Wielkiego został tak nazwany ze względu na płaskorzeźby zdobiące jego boki. Przedstawiają one sceny z życia Aleksandra i przyszłego króla Sydonu, Abdalomynousa. Ten eksponat to arcydzieło wśród sarkofagów. Jest to jeden z najważniejszych elementów muzeum, ma kształt greckiej świątyni, z lwami na wszystkich rogach dachu i imponującymi narracjami historycznymi i mitologicznymi (Aleksander walczący z Persami, bitwa pod Gazą, Aleksander i Abdalomynous polujący na lwy i pantery) pięknie wykonanymi w hellenistycznym kamieniu. Warto zwrócić uwagę, że niektórzy żołnierze na płaskorzeźbach są nadzy, co niekoniecznie było rzadkością w starożytności. Z innych ciekawostek, Aleksander, przedstawiony w bitwie pod Issos, nosi na głowie lwią skórę, przygotowując się do rzucenia włócznią w perską kawalerię. Na sarkofagu widoczne są ślady polichromii, więc najprawdopodobniej był on kiedyś pokryty kolorowymi farbami.

Lycian sarcophagus, dated from 430-420 BC, does not really come from Lycia, but it has the characteristic shape of typical Lycian tombs. It is made from the famous Parian marble (the same Venus de Milo, the Winged Victory of Samothrace, and much of the Parthenon roof tiles were made of). On its longer sides, hunting scenes are depicted (“hunting lion” and “hunting boar”); on the shorter sides, you can spot gryphons (eagle-headed lions). At first, I thought these were dragons, but then I learnt otherwise. Below, the Centaur fights with Lapiths, a scene from mythology often depicted in Art. On the other side, sphynxes are carved with a bird’s wings and a woman's bust and face.

Sarkofag licyjski, datowany na lata 430-420 p.n.e., tak naprawdę nie pochodzi z Licji, ale ma charakterystyczny kształt typowych grobowców licyjskich. Wykonany jest ze słynnego marmuru Parian (tego samego, który był użyty dla Wenus z Milo, Skrzydlatego Zwycięstwa z Samotraki i większości dachówek Partenonu). Na jego dłuższych bokach przedstawiono sceny myśliwskie (polowanie na lwa i dzika); na krótszych bokach przedstawione są gryfy (lwy z głowami orłów). Na początku myśleliśmy, że to smoki, ale okazało się, że nie. Poniżej gryfów Centaur walczy z Lapithami - jest to scena z mitologii często przedstawiana w sztuce. Po drugiej stronie widoczne są sfinksy z ptasimi skrzydłami oraz kobiecym popiersiem i twarzą.

Another piece standing out is the Sarcophagus of the Weeping Women. It depicts eighteen mourning women with shaved heads, bare feet, ragged classical Greek clothes, and saddened faces. The object of their sorrow is most likely the passing of the person laid to rest inside the sarcophagus. We do not know today who this person was, although the size and quality of the sarcophagus indicate it was someone of consequence. One of the theories suggests it was Straton I, a king of Sidon, but not all scholars agree with this hypothesis.

The upper part of the Sarcophagus of the Weeping Women depicts a funeral procession. From the partial traces on the marble, it is suspected that it had been initially dyed blue and red.

Kolejnym wyróżniającym się eksponatem jest Sarkofag Płaczących Kobiet. Przedstawia on osiemnaście kobiet w żałobie z ogolonymi głowami, bosymi stopami, podartymi klasycznymi greckimi ubraniami i zasmuconymi twarzami. Przedmiotem ich smutku jest najprawdopodobniej śmierć osoby złożonej do spoczynku w sarkofagu. Nie wiemy dzisiaj, kim była ta osoba, chociaż wielkość i jakość sarkofagu wskazują, że był to ktoś ważny. Jedna z teorii sugeruje, że był to Straton I, król Sydonu, ale nie wszyscy historycy sztuki zgadzają się z tą hipotezą.

Górna część Sarkofagu Płaczących Kobiet przedstawia procesję pogrzebową. Na podstawie częściowych śladów na marmurze podejrzewa się, że początkowo sarkofag był barwiony na niebiesko i czerwono.

The Sarcophagus of Sidamara found in Konya is the largest and the heaviest (32 tons) known sarcophagus. It dates from the 3rd century and comes from somewhere in Asia. It draws attention with its exquisite engravings depicting some mythological scenes on the side faces, whilst some male and female figures are on the cover. There is an ongoing dispute between scholars whom the figures represent.

Sarkofag Sidamary znaleziony w Konyi jest największym i najcięższym (32 tony) znanym sarkofagiem. Pochodzi on z Azji i jest datowany na III. Uwagę zwracają przepiękne ryciny przedstawiające sceny mitologiczne na bocznych ścianach. Jest tu także kilka postaci męskich i żeńskich. Trwa spór między historykami sztuki, kogo przedstawiają owe postacie.

Mythology is an often-repeated theme in sarcophagi. This one, for example, tells the story of Hippolytus, who rejected the advances of his stepmother Phaedra (the second wife of Theseus). She then accused him of raping her, and he lost his life due to this accusation. This is a Roman sarcophagus from North Africa.

Sceny mitologiczne są często powtarzanym tematem w zdobieniu sarkofagów. Ten na przykład opowiada historię Hipolita, który odrzucił zaloty swojej macochy Fedry (drugiej żony Tezeusza). Urażona Fedra oskarżyła go o gwałt i z powodu tego oskarżenia Hipolit stracił życie. Jest to rzymski sarkofag z Afryki Północnej.

These were just some exquisite examples. This museum section includes a big collection of sarcophagi, funerary steles, inscribed stones, and statuary found throughout the old Ottoman Empire.

Powyżej opisałam tylko kilka przykładów najbardziej znanych eksponatów. Ta sekcja muzeum zawiera dużą kolekcję sarkofagów, steli nagrobnych, kamieni z inskrypcjami i posągów znalezionych w całym starym Imperium Osmańskim.

Istanbul Archeological Museums part 1

 The museum complex consists of three buildings: The Archaeology Museum, the Museum of Ancient Orient Works, and the Tiled Pavilion. There are also some interesting outdoor exhibits as well in the museum courtyard.  We enter through big green gates e adorned with two golden Medusa heads.

Kompleks muzealny składa się z trzech budynków: Muzeum Archeologicznego, Muzeum Dzieł Starożytnego Orientu i Pawilonu Kaflowego. Na dziedzińcu muzeum znajduje się również kilka ciekawych eksponatów plenerowych. Wchodzimy przez dużą zieloną bramę ozdobioną dwiema złotymi głowami Meduzy.

The Museum of Ancient Orient was closed during our visit due to the restoration. As such, we started from the Archeology Museum hosted in the beautiful neoclassical building, housing an impressive collection of classical statues and sarcophagi.

This is not a random selection of items; it is a thoughtfully designed, uncluttered display of essential artefacts, well-lit and beautifully exposed, with huge paintings on the walls bringing context to what is showcased in every room. It is visual storytelling at its best.

Muzeum Starożytnego Orientu było zamknięte podczas naszej wizyty z powodu renowacji. W związku z tym zaczęliśmy zwiedzanie od Muzeum Archeologicznego mieszczącego się w pięknym neoklasycystycznym budynku i słynącego z imponującej kolekcji klasycznych posągów i sarkofagów.

Ta wystawa to nie jest przypadkowy zestaw eksponatów; to jest starannie zaprojektowany, nie zagracony pokaz najważniejszych artefaktów, dobrze oświetlonych i pięknie zaprezentowanych, z ogromnymi obrazami na ścianach, które nadają kontekst temu, co jest prezentowane w każdej sali wystawowej. To wizualne opowiadanie historii w najlepszym możliwym wydaniu.

At the entrance, we face a massive statue of the Egyptian god of fertility and war, Bes, from 500-600 BC, brought here from Cyprus. Naked Bes is holding a dead rabbit that somehow lost its head.

Przy wejściu stoimy przed masywnym posągiem egipskiego boga płodności i wojny, Besa, pochodzącym z 500-600 p.n.e., sprowadzonym tu z Cypru. Nagi Bes trzyma martwego królika, który w jakiś sposób stracił głowę.

Inside the first gallery, our attention goes to the sculpture of a wild lion from the Mausoleum of Halicarnassus, today’s Bodrum. This mausoleum was one of the Seven Wonders of the Ancient World.

W pierwszej galerii naszą uwagę przykuwa rzeźba dzikiego lwa z Mauzoleum Halikarnasu, dzisiejszego Bodrum. To mauzoleum było jednym z Siedmiu Cudów Starożytnego Świata.

The first floor tells a story of Istanbul through different historical periods. Here, the attention is drawn to many beautifully lit and presented classical statues.

Pierwsze piętro opowiada historię Stambułu w różnych okresach historycznych. Tu uwagę przyciągają zwłaszcza liczne klasyczne posągi.

Upstairs, we find vast exhibits of coins, medallions, decorations, many great Ottoman pieces, and artefacts from Anatolia, Troy, Cyprus, Syria and Palestine.

Na piętrze znajdują się bogate kolekcje monet, medalionów, dekoracji, wiele wspaniałych dzieł osmańskich i artefaktów z Anatolii, Troi, Cypru, Syrii i Palestyny.

Basilica cistern

 The first place we aim to visit today is The Basilica Cistern. This is an ancient underground chamber, built in the 6th century by Emperor Justinian, that once provided water to the Great Palace of Constantinople and other buildings in the city. We find the entrance on the other side of the street from the Hagia Sophia; surprisingly, there are not that many visitors yet. We grab our tickets and go down the stairs to marvel at the 336 marble columns arranged in 12 rows of 28, which support the cistern.

Pierwszym miejscem, które chcemy dziś odwiedzić jest Cysterna Bazyliki. Jest to starożytna podziemna komora, zbudowana w VI wieku przez cesarza Justyniana, która niegdyś dostarczała wodę do Wielkiego Pałacu Konstantynopola i innych budynków w mieście. Znajdujemy wejście po drugiej stronie ulicy od Hagia Sophia i o dziwo nie ma jeszcze zbyt wielu zwiedzających. Kupujemy nasze bilety i schodzimy po schodach, aby podziwiać 336 marmurowych kolumn, ułożonych w 12 rzędach po 28, które podtrzymują cysternę.

The columns are adorned with intricate carvings and add to the beauty and grandeur of the cistern. Many of them were salvaged from various ruined temples. Two of them have up-side down medusa heads at their base.

The cistern is filled with water and is supposedly home to a small fish population. A few pieces of contemporary art are scattered around the place, and different sets of lights change regularly, changing the whole atmosphere of the place. We walk around on the raised wooden platform, taking pictures and soaking in the atmosphere. Two hours later, we emerge on the surface again, ready for a cup of tea.

Niektóre kolumny są bogato zdobione. Wiele z nich zostało tu sprowadzonych z różnych zrujnowanych świątyń. Dwie z nich mają u podstawy odwrócone do góry nogami głowy meduz.

Cysterna jest wypełniona wodą, w której mieszka nieduża populacja ryb. Kilka dzieł sztuki współczesnej jest rozrzuconych po całym pomieszczeniu, a różne zestawy świateł zmieniają się regularnie, zmieniając całą atmosferę tego miejsca. Spacerujemy po podwyższonej drewnianej platformie, robiąc zdjęcia i chłonąc atmosferę. Dwie godziny później wynurzamy się na powierzchnię, gotowi na filiżankę herbaty.